Budynki muzeów bywają prawdziwą ucztą architektoniczną. Architektura zyskuje w nich wyraziste symboliczne znaczenie, często tak mocne, iż można ją wręcz nazwać opowieścią. Tak ma się rzecz chociażby z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Obiekt ten został oddany do użytku i otwarty w 2017 roku. Zbudowano go na podstawie projektu wyłonionego w międzynarodowym konkursie. Za projekt ten odpowiedzialne jest gdyńskie studio architektoniczne “Kwadrat”. Ambicją organizatorów konkursu było wyłonienie pomysłu, który nie tylko będzie opakowaniem, ale sam w sobie stanie się opowieścią i da wyraz określonym emocjom i treściom. W jury konkursu zasiadał m.in. Daniel Libeskind. Wyraził on swoje uznanie następującymi słowami:
“Posługując się językiem architektury, wybrany projekt opowiada o tragedii przeszłości, żywotności teraźniejszości, ukazując jednocześnie horyzont przyszłości. Dynamicznie wznosząca się ku górze forma jest symbolem mieszczącego się pod nią muzeum. Tworzy szerokie, spektakularne otwarcie przeszłości miasta ku jego przyszłości. Nawiązując do ikonicznej panoramy Gdańska z dźwigami stoczniowymi i wieżami kościołów, budynek łączy tradycyjne przestrzenie miasta, ich skale, materiały i kolory z muzeum na miarę XXI wieku.”
Opowieść, jaką snuje gmach Muzeum II Wojny Światowej, podzielona jest na trzy części. Jest to przeszłość, teraźniejszość oraz przyszłość. Tym zakresom czasowym odpowiadają następujące kawałki przestrzeni: podziemia gmachu, otwarty plac wokół muzeum oraz wieża z punktem widokowym. Tak o projekcie mówią jego twórcy:
“Koncepcja architektoniczna zakłada, iż całe zło wojny ukryte jest pod ziemią, a „światełko” nadziei dostaje się do środka szczeliną biegnącą wzdłuż placu. Właśnie ta szczelina jest osią kompozycyjną całego założenia ulokowania wystawy głównej. Stanowi ona połączenie wnętrza budynku ze światem zewnętrznym. Całości zagospodarowania terenu dopełnia plac otaczający budynek muzeum, będący miejscem wydarzeń plenerowych i wypoczynku”.
Muzeum ma aż sześć kondygnacji podziemnych. Tam znajdują się ekspozycje opowiadające o piekle wojny. Podziemie jest symbolicznie połączone z teraźniejszością i przyszłością doświetlającą szczeliną, która biegnie przez plac.
W poświęconej przyszłości wieży w kształcie graniastosłupa (40,5 metra wysokości, zbudowana na planie trójkąta) znajduje się biblioteka, sale konferencyjne oraz kawiarnia z tarasem widokowym, dzięki czemu wizytę w muzeum można zakończyć spokojną refleksją w towarzystwie panoramy miasta. Sam widok przechylonej wieży przywodzi na myśl zniszczony podczas działań wojennych budynek. Niektórzy porównują go też do wbitego w ziemię pocisku artyleryjskiego.
Powierzchnia wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku liczy sobie około 5 tysięcy metrów kwadratowych, co czyni ją jedną z największych na świecie w kategorii muzeów historycznych. Powierzchnia całego budynku to około 23 tysięcy metrów kwadratowych. Okładzina budynku swoim kolorem (czerwony beton) wyraźnie nawiązuje do dominującej w historycznej zabudowie Gdańska cegły.
