Podatek katastralny to forma opodatkowania nieruchomości, która budzi spore kontrowersje. Z jednej strony jest bardziej sprawiedliwy, ponieważ składka jest naliczana od faktycznej wartości nieruchomości. Z drugiej uderza w mniej zamożne osoby, których jedynym majątkiem jest nieruchomość. Temat jego wprowadzenia w Polsce powraca co jakiś czas. Obecnie mówi się o jego zastosowaniu w przypadku posiadania większej liczby nieruchomości.
Podatek od nieruchomości jest w Polsce uzależniony od jej wielkości. W przypadku mieszkań i domów nie ma znaczenia ich standard, lokalizacja ani faktyczna wartość. Taki sam podatek zapłaci właściciel 120-mertowego apartamentu w centrum i starego domu podobnej wielkości na obrzeżach.
Wysokość podatku może się różnić między gminami, ponieważ samorząd może decydować o ostatecznej wysokości składki. Nie może zostać przekroczony górny limit ustalany przez Ministra Finansów.
Brak rejestru nieruchomości i ich wartości
Wprowadzenie podatku katastralnego, mimo że zalecane przez ekspertów, wciąż jest odwlekane. Ta forma opodatkowania nieruchomości sprawia, że samorządy mają większe wpływy do budżetu i zmniejsza się liczba pustostanów. Właścicielom większej liczby nieruchomości opłaca się sprzedać niektóre lokale, aby nie generowały niepotrzebnych kosztów, szczególnie jeśli nie są wynajmowane i nie przynoszą stałych przychodów. Działania takie zwiększają liczbę dostępnych mieszkań i pozytywnie wpływają na kształtowanie się cen, zapobiegając ich dynamicznym wzrostom. Kapitał lokowany jest również inne rodzaje inwestycji, np. w rozwój biznesu, a nie tylko w nieruchomości.
Najpoważniejszą wadą tego systemu, którą przeciwnicy używają jako podstawowy argument przeciwko podatkowi katastralnemu, jest zdecydowane zwiększenie wydatków, które najbardziej uderza w osoby najmniej zamożne. Wyższy podatek od nieruchomości może być nadmiernym obciążeniem domowego budżetu dla osób o niskich dochodach, których jedynym majątkiem jest nieruchomość.
Podatek katastralny przy większej liczbie nieruchomości
Zagraniczne instytucje, takie jak OECD i Międzynarodowy Fundusz Walutowy, rekomendują polskim władzom wprowadzenie podatku katastralnego na podobnych zasadach, jakie są stosowane w innych krajach europejskich. Stawka podatku wynosi najczęściej od 0,5 proc. do 3 proc. wartości nieruchomości. Stosowane są przy tym ulgi i obniżki w celu zabezpieczenia osób najmniej zamożnych.
Mimo że obecnie nie są prowadzone prace legislacyjne nad wprowadzeniem podatku katastralnego, to pojawiły się informacje o możliwości wprowadzenia takiego rozwiązania w przypadku posiadania więcej niż dwóch nieruchomości. Zabezpieczyłoby to interesy zdecydowanej większości osób będących właścicielami nieruchomości. Z drugiej strony wyższy podatek płaciłyby osoby dysponujące dużym majątkiem.
Techniczne ograniczenia
Zanim zostanie zmieniony system podatkowy, konieczne jest stworzenie spójnej i dokładnej bazy danych, w której będą zgromadzone informacje o wszystkich nieruchomościach i ich rzeczywistej wartości. Dopiero taki kataster umożliwi prawidłowe naliczenie podatku oraz jego aktualizacje w przypadku zmian wyceny nieruchomości.
