Nowa Huta to północno-wschodnia dzielnica Krakowa, która kiedyś była odrębnym miastem. Stworzono je od podstaw, a budowa zaczęła się w 1949 roku. Było to miasto kombinat, czyli przy ogromnym zakładzie pracy, metalurgicznej hucie im. Lenina, dobudowano osiedle mieszkalne, parki i punkty handlowo – usługowe. Założenie architektów było takie, aby na terenie ówczesnego miasta ludzie mogli pracować, mieszkać i wypoczywać.
Pierwotnie Nowa Huta miała mieścić się koło Gliwic, ale ze względu na żyzne gleby, przydatne przemysłowi metalurgicznemu oraz atrakcyjne położenie na szlaku handlowym, decyzją Józefa Stalina została ulokowana między Krakowem a Krzesławicami na terenie wsi Mogiła.
Nowa Huta – historia
W 1949 roku została podjęta decyzja o budowie miasta robotników nieopodal Krakowa. Nowa Huta miała być dumą PRL-u, a jej celem było uprzemysłowienie gospodarki, odbudowa państwa po wojnie i podniesienie atrakcyjności Małopolski.
Miasto miało zostać zbudowane zgodnie z nurtem socjalizmu. Wszystko, co potrzebne człowiekowi, czy miejsca do pracy, nauki, mieszkania i odpoczynku miały znajdować się w granicach miasta. Na początku nie było w planach, aby powstały tam świątynie, aby nic, a tym bardziej bóg, nie odrywały robotników od pracy.
Zanim jednak doszło do budowy, państwo za bezcen wykupywało ziemię od rolników. Przez powstawanie huty doszło także do znacznej degradacji środowiska naturalnego.
Nowa Huta – założenia urbanistyczne
Miasto powstawało od podstaw, na terenie niezamieszkałym. Można było więc stworzyć dowolny projekt bez konieczności dostosowywania się do zastanego stanu. Głównym architektem Nowej Huty był Tadeusz Ptaszycki wraz ze swoim zespołem z Miastoprojektu.
Układ urbanistyczny miasta był mieszanką różnych nurtów architektonicznych. Najbliżej było mu do idei modernizmu oraz do miasta – ogrodu, popularnego w Anglii układu. Plan miasta był oparty na pięcioboku, a w centrum znajdował się plac Centralny. Od niego odchodziły cztery główne ulice, które dzieliły Nową Hutę na cztery sektory: A, B, C i D. Zabudowa była zwarta, a budynki ciasto do siebie przylegały wzdłuż ulic.
W mieście mieściły się dwie ciekawe ulice. Aleja Przodowników Pracy prowadziła do głównego zakładu pracy, czyli Huty im. Lenina. Z kolei aleja Róż była najbardziej reprezentacyjna, na której znajdował się ratusz, okazałe budynki oraz pomnik Lenina.
Ideą kombinatu było to, że w bliskiej odległości powinno znajdować się wszystko to, czego potrzebuje człowiek do życia. Dlatego nieopodal huty znajdowały się szkoły, przedszkola, żłobki, sklepy i punkty usługowe. Oczywiście wszyscy pracownicy mieli zapewnione mieszkanie w blokach na terenie miasta.
Punktem, który wpisywał Nową Hutę w anglosaski trend miasta – ogrodu, było to, że zadbano o posadzenie sporej liczby drzew i zielone tereny rekreacyjne, które znajdowały się w każdym z sektorów. To władze zarządziły, aby w mieście znajdowało się wiele drzew, ale nie dlatego, aby dbać o ekologię. Chodziło o to, aby drzewa osłaniały miasto przed ewentualnym atakiem wroga oraz neutralizowały zanieczyszczenia emitowane przez hutę.
